Screen to stage

Η συμβιωτική σχέση του κινηματογράφου και του θεάτρου είναι προφανής και προφανώς αυταπόδεικτη. Για την ακρίβεια η ιδέα της μυθοπλασίας, της αφήγησης μιας ιστορίας φανταστικής κι όχι η απεικόνιση μιας πραγματικότητας (όπως τα τρένα  των Lumiére) στο σινεμά προήλθε από το θέατρο. Οι ρίζες της είναι βαθιά εδραιωμένες στις πρακτικές του θεάτρου και οι πρώτοι κινηματογραφιστές άντλησαν σε μεγάλο βαθμό από το βαριετέ, το μελόδραμα, τις σκηνοθετικές συμβάσεις του θεάτρου. Ως προς το ανθρώπινο δυναμικό, το θέατρο και το σινεμά θα μπορούσαν να εκληφθούν  ως δυο συγκοινωνούσες δεξαμενές αέναων ανταλλαγών και μεταφοράς τεχνογνωσίας και δημιουργικών προοπτικών. Ακόμη και η πιο σύγχρονη τεχνολογία με τις πλατφόρμες έφερε κυριολεκτικά το θέατρο στην οθόνη με πρωτοβουλίες όπως το «National Theater Live» και το «Broadway Live HD».

Ήταν φυσικό και τα θεατρικά έργα, κείμενα γραμμένα για να αναπαρασταθούν, να παιχτούν, να τροφοδοτήσουν το σινεμά από τον Tenessee Williams (Λεωφορείον ο πόθος, Καζαν, 1951, Το γλυκό πουλί της νιότης, Μπρουκς, 1962 κ.λπ.) έως τον Ευριπίδη (Μήδεια του Παζολίνι, 1969, κ.λπ.).

Ωστόσο μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το αντίστροφο, δηλαδή η μεταφορά των κινηματογραφικών σεναρίων στο θέατρο. Τί μπορεί να ωθήσει κάποιον δημιουργό στο να τρυπήσει τον κλειστό κόσμο της ταινίας, που σε αντίθεση με την επαναληπτικότητα της παράστασης με τη συνεπαγόμενη ανά φορά διαφοροποίηση της, είναι τετελεσμένη και πανομοιότυπη στη θέαση της (όχι, βέβαια, στην πρόσληψη) για κάθε θεατή της παγκοσμίως;

Μια συναρπαστική ιστορία που πρέπει να ξαναειπωθεί, μια διαφορετική οπτική που πρέπει να πραγματωθεί, μια ερμηνευτική προσέγγιση που επιθυμεί να επανενσαρκώσει τους ήρωες;

Ταινίες που έγιναν θεατρικές παραστάσεις

Το 8½ του Φεντερίκο Φελίνι, ταινία ορόσημο της δεκαετίας του 1960, τόσο για τους γνωστούς πρωταγωνιστές του όσο και για την ασπρόμαυρη φωτογραφία του και τις εμβληματικές εικόνες του Φελίνι, θεωρείται πλέον από τις σημαντικότερες ταινίες του παγκόσμιου σινεμά που άσκησαν τεράστια επιρροή στον τομέα του θεάματος γενικότερα. Το 1982 το μιούζικαλ Nine ανεβαίνει με μεγάλη επιτυχία στο Μπρόντγουεϊ, βασισμένο στην ταινία του 1963. Με… μισό πόντο διαφορά, το Nine παίχτηκε για 729 παραστάσεις ενώ το 2009 μεταφέρθηκε και το ίδιο με τη σειρά του στον κινηματογράφο.

Το Bugsy Malone, η κωμωδία του 1976 με γκανγκστερική πλοκή και καστ αποτελούμενο μόνο από παιδιά, βασίζεται σε γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά την περίοδο της ποτοαπαγόρευσης στη Νέα Υόρκη και το Σικάγο. Το 1983 γίνεται παράσταση στο West End με τον πρωταγωνιστικό γυναικείο ρόλο να αναλαμβάνει η Catherine Zeta Jones. Ανεβαίνει και πάλι το 1997, το 2015 και το 2016, χρονιά όπου προτείνεται ως υποψήφιο για το βραβείο Olivier για καλύτερη αναβίωση μιούζικαλ.

Το Ωραίο μου πλυντήριο (My beautiful laundrette), το ρομαντικό δράμα-κωμωδία σκηνοθετημένο από τον Στίβεν Φρίαρς το 1985, αποτέλεσε για την εποχή του ένα δυνατό σχόλιο της θατσερικής, συντηρητικής βρετανικής κοινωνίας. Το λούμπεν ομοφυλόφιλο ειδύλλιο μεταφέρεται στη σκηνή ως θεατρικό έργο το 2002 και ξανά το 2019. Το δεύτερο μάλιστα προσαρμόστηκε για το θέατρο από τον ίδιο τον Χανίφ Κιουρέισι (τον σεναριογράφο της πρωτότυπης ταινίας) και παίχτηκε σε θέατρα σε όλη την Αγγλία.

Η ταινία του Φράνσις Φορντ Κόππολα The Outsiders που βγήκε στις αμερικανικές κινηματογραφικές αίθουσες το 1983, μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του S. E. Hinton (1967). Αρχικά ο Κόππολα δεν σκόπευε να φτιάξει μια coming-of-age ταινία με εφήβους, μέχρι που μια βιβλιοθηκονόμος από ένα δημοτικό σχολείο στην Καλιφόρνια έγραψε στον σκηνοθέτη εκ μέρους των μαθητών της έβδομης και όγδοης τάξης του σχολείου, με αίτημα να κάνει το βιβλίο ταινία. Συνεχίζοντας την πορεία τους οι Outsiders γίνονται θεατρική παράσταση το 1990, ενώ το 2023 και 2024 ανεβαίνουν ως μιούζικαλ στο Σικάγο και στο Μπρόντγουεϊ αντίστοιχα.

Το White Christmas του 1954, η απόλυτη χριστουγεννιάτικη ταινία του Michael Curtiz, πέρασε από πολλές περιπέτειες και σκαμπανεβάσματα στην παραγωγή μέχρι να γίνει η γλυκιά συντροφιά των χριστουγεννιάτικων διακοπών. Με το δίδυμο των ανδρών πρωταγωνιστών να αλλάζει διαρκώς, τον Danny Kaye να αντικαθιστά τον Fred Astaire και τον Donald O’Connor, και τον Bing Crosby να επιστρέφει στην παραγωγή μετά το πένθος που ακολούθησε τον θάνατο της συζύγου του, η ταινία κατάφερε να γίνει το χριστουγεννιάτικο μιούζικαλ που βλέπουμε όλοι σήμερα. Η μεταφορά του στο θεατρικό σανίδι έγινε στο Σαν Φρανσίσκο το 2004 και παίχτηκε σε πολλά θέατρα στις Ηνωμένες Πολιτείες, από το 2008 έως το 2009 ανέβηκε στη σκηνή του Μπρόντγουεϊ, ενώ από το 2006 έως το 2008 περιόδευσε και στο Ηνωμένο Βασίλειο, καταλήγοντας το 2014 στο West End του Λονδίνου.

Το «Little Miss Sunshine» είναι μια αμερικανική ταινία του 2006 σκηνοθετημένη από τους Jonathan Dayton και Valerie Faris. Μια δυσλειτουργική οικογένεια ξεκινάει ένα road trip προκειμένου να συνοδεύσει το μικρότερο μέλος της σε έναν παιδικό διαγωνισμό ομορφιάς. Η επιλογή της μικρής Abigail Breslin έγινε μετά από εκτενή αναζήτηση σε κάθε αγγλόφωνη χώρα και καθόρισε όσο τίποτα άλλο την ταινία. Με ένα εξαιρετικό καστ στο σύνολό του, η ταινία κέρδισε τις εντυπώσεις κριτικών και κοινού και το 2009 πήρε τον δρόμο για τη μεταφορά της σε θεατρικό μιούζικαλ που παίχτηκε σε διάφορες παραγωγές μέχρι το 2013.

Η «Φάλαινα», το πολυβραβευμένο μελόδραμα του Darren Aronofsky, έγινε ταινία το 2022 αφού βασίστηκε σε θεατρικό έργο του Σάμιουελ Ντ. Χάντερ που γράφτηκε το 2012. Στην Ελλάδα μεταφέρθηκε στο θεατρικό σανίδι το 2024 από τον Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη στο θέατρο Νέος Ακάδημος. Αν οι δυσκολίες της αναπαράστασης ενός νοσηρά υπέρβαρου ανθρώπου με αυτοκαταστροφικές τάσεις που βουλιάζει μέσα στην καθημερινότητα περιμένοντας τη λύτρωση από την ίδια τη ζωή μπορούν στο σινεμά να ξεπεραστούν μέσω του μακιγιάζ, των οπτικών και ηχητικών εφέ, του μοντάζ και της φωτογραφίας, στο θέατρο τα πράγματα αλλάζουν. Ο σκηνοθέτης, ο οποίος κράτησε και τον πρωταγωνιστικό ρόλο, παίζει μόνο με το βαρύ «κοστούμι» του παχύσαρκου, στοιχείο ούτως ή άλλως καθοριστικό σε όλο το έργο.

Το «Brokeback Mountain» αποτελεί μέχρι σήμερα την ταινία που έφερε σε επαφή το κοινό, για πρώτη φορά τόσο έντονα, με το θέμα του ομοφυλοφιλικού έρωτα. Σε σκηνοθεσία του βραβευμένου με όσκαρ Ang Lee, θεωρείται το αριστούργημα της δεκαετίας του 2020 (γυρισμένη το 2005) και κλασική στο είδος της. Ακολούθησε η θεατρική διασκευή του A. Robinson στην οποία και στηρίχτηκε η θεατρική παράσταση που ανέβηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2024 στο θέατρο Κνωσός σε σκηνοθεσία του Κ. Ρήγου.

Και ενώ το θέατρο θα συνεχίσει να τροφοδοτείται όχι μόνο από το σινεμά, αλλά και από άλλες πραγματικότητες της οθόνης (videogames, vlogs κλπ) εμείς σήμερα θα σας προτείνουμε μια θεατρική μεταφορά που θυμίζει comfort food ή την επίσκεψη ενός φίλου από τα παλιά. Αν βρεθείτε λοιπόν στο Λονδίνο από τις 24 Ιουνίου έως τις 13 Σεπτεμβρίου, κάντε check in στο παγκοσμίου φήμης Fawlty Towers, μια εμπειρία ξενοδοχείου όπως καμιά άλλη, στο Apollo theater.

To Fawlty Towers είναι μια βρετανική τηλεοπτική σειρά που δημιουργήθηκε από τους John Cleese και Connie Booth, η οποία αρχικά προβλήθηκε στο BBC2 το 1975 και το 1979. Δύο σειρές αποτελούμενες από έξι επεισόδια η καθεμία αναπαριστούν τη ζωή σε ένα φανταστικό δυσλειτουργικό ξενοδοχείο, το Fawlty Towers, στην παραλιακή πόλη Torquay στο Devon. Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από τον έντονο αυθάδη χαρακτήρα του ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου Basil Fawlty (John Cleese) και της αυταρχικής συζύγου του Sybil (Prunella Scales). Τους πλαισιώνουν η ευαίσθητη καμαριέρα Polly (Connie Booth) και ο άτυχος Ισπανός σερβιτόρος Manuel (Andrew Sachs). Η σειρά αναπαριστά τις προσπάθειες των ηρώων να διαχειριστούν το ξενοδοχείο μέσα από κωμικές καταστάσεις και με πολλούς επισκέπτες και καλεσμένους να συνοδεύουν το κεντρικό καστ.

Η ιδέα πάνω στην οποία βασίστηκε η σειρά ήταν του πρωταγωνιστή της John Cleese, μετά από την εμπειρία του στο ξενοδοχείο Gleneagles Hotel στο Torquay του Devon το 1970 (μαζί με όλη την ομάδα των Monty Python) όπου γνωρίστηκε με τον εκκεντρικό ιδιοκτήτη του. Mε έναν αέρα σνομπισμού και παντελή έλλειψη καταδεκτικότητας, o δυσκοίλιος Donald Sinclair συμπεριφερόταν στους επισκέπτες του ξενοδοχείου σαν να μην ήθελε πραγματικά να βρίσκονται εκεί, σαν εμπόδιο στην προσπάθειά του να λειτουργήσει το ξενοδοχείο. Ο ίδιος ο Cleese αργότερα πολλές φορές τον περιέγραψε ως τον πιο αναιδή άνθρωπο που είχε συναντήσει στη ζωή του. Κατά την παραμονή τους εκεί, η ομάδα των Monty Python έγιναν μάρτυρες της παράλογης συμπεριφοράς του Sinclair, όπως όταν πέταξε από το παράθυρο τη βαλίτσα του Eric Idle «σε περίπτωση που περιείχε βόμβα». Όταν ρωτήθηκε γιατί να θέλει κάποιος να θέλει να βομβαρδίσει το ξενοδοχείο, εκείνος απάντησε: «Είχαμε πολλά προβλήματα με το προσωπικό»!... Ο Michael Palin ανέφερε επίσης ότι ο Sinclair τους αντιμετώπιζε σαν μια τρομερή ενόχληση. Ακόμη και από τις μαρτυρίες των υπαλλήλων του, γινόταν πλήρως κατανοητό ότι ο Sinclair ήταν φριχτά αφιλόξενος και άρα εντελώς ακατάλληλος για ιδιοκτήτης ξενοδοχείου. Φαίνεται πάντως πως ακριβώς αυτά τα απίστευτα στοιχεία του χαρακτήρα του Sinclair ήταν που ώθησαν τον Cleese να τον μελετήσει εκτενώς πριν δημιουργήσει τον χαρακτήρα του Basil Fawlty.

Το 2000 η σειρά κατατάχθηκε πρώτη στη λίστα των 100 καλύτερων βρετανικών τηλεοπτικών προγραμμάτων από το British Film Institute, ενώ το 2001 σε μια δημοσκόπηση που διεξήγαγε το Κανάλι 4, ο χαρακτήρας του Basil Fawlty ήταν δεύτερος στη λίστα των 100 καλύτερων τηλεοπτικών χαρακτήρων. Παρ’ όλο που η ιστορία της σειράς διαδραματίζεται στο Torquay, κανένα από τα γυρίσματα δεν πραγματοποιήθηκε στην περιοχή. Για τα εξωτερικά γυρίσματα χρησιμοποιήθηκε αντί για ξενοδοχείο η είσοδος του Wooburn Grange Country Club στο Wooburn Green, Buckinghamshire. Το κτίριο αργότερα χρησιμοποιήθηκε για σύντομο χρονικό διάστημα ως nightclub με το όνομα «Basil’s» αφού η σειρά είχε τελειώσει και πριν καταστραφεί εντελώς σε πυρκαγιά τον Μάρτιο του 1991.

Όσον αφορά τη διάρκεια της σειράς, ο Cleese ερωτώμενος απάντησε πως στα μέσα της δεκαετίας του ’90 είχε μια ιδέα για μια ακόμη σειρά επεισοδίων η οποία όμως δεν υλοποιήθηκε. Η πλοκή θα περιστρεφόταν γύρω από το χάος που θα προκαλούσε ο συνταξιούχος πλέον Basil στο ταξίδι του μαζί με τη σύζυγό του Sybil στη Βαρκελώνη, προκειμένου να επισκεφθούν τον πρώην υπάλληλό τους Manuel και την οικογένειά του. Τόσο ο Cleese όσο και η τότε σύζυγός του Connie Booth δεν θέλησαν να αναμιχθούν σε μια τρίτη σεζόν της σειράς, γεγονός το οποίο τελικά ίσως να ωφέλησε το στάτους του προγράμματος καθώς εξασφαλίστηκε έτσι ότι η επιτυχία και η φήμη του δεν θα χρειαζόταν να εξασθενίσουν μέσα στον χρόνο με ένα σίκουελ πιθανώς χαμηλότερης ποιότητας.

Το κλασσικό sitcom, που μετέτρεψε το Τorquay στο νούμερο  ένα προορισμό για διακοπές στα 70’s μπορεί να μην συνεχίστηκε στους δέκτες μας, ανεβαίνει όμως στη σκηνή για να ξανακτήσει τις καρδιές των θεατών.

 

Διάρκεια: 110΄

Οδηγίες

Τοποθεσία:

Σιδηροδρομικός σταθμός West End: Αριθμοί λεωφορείων Charing Cross: (Shaftesbury Avenue) 12, 14, 19,  38  (Regent Street) 6, 13, 15, 23, 88, 94, 139, 59, 453

Αριθμοί νυχτερινών λεωφορείων: Shaftesbury Avenue) 14, Ν19, Ν38   (Regent Street) 6, 12, 23, 88, 94, 139, 159, 453, Ν3, Ν13, Ν15, Ν 109, Ν18, Ν136

Χώρος στάθμευσης: Brewer Street (2 λεπτά)

Οδηγίες από τον υπόγειο σιδηρόδρομο:  Το Apollo Theater βρίσκεται στη λεωφόρο Shaftesbury του Λονδίνου.