A House of Dynamite: ο εφιάλτης της πυρηνικής κρίσης από την Κάθριν Μπίγκελοου

Η βραβευμένη με Όσκαρ σκηνοθέτιδα Κάθριν Μπίγκελοου, γνωστή για την ένταση και τον ρεαλισμό των θρίλερ της ("The Hurt Locker", "Zero Dark Thirty"), επιστρέφει με το "A House of Dynamite", μια ταινία που βυθίζει τον θεατή στο εφιαλτικό σενάριο μιας ξαφνικής, αναπάντεχης πυρηνικής επίθεσης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Με την πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Βενετίας και την παγκόσμια κυκλοφορία της στο Netflix, η ταινία έχει προκαλέσει διεθνή αίσθηση, λειτουργώντας ως ένα επείγον και αγωνιώδες σχόλιο για την εύθραυστη ισορροπία της παγκόσμιας ασφάλειας.

Η υπόθεση: 18 Λεπτά που κρίνουν τον κόσμο

Η κεντρική ιδέα του "A House of Dynamite" είναι σοκαριστικά απλή, αλλά βαθιά ανησυχητική: ένας μη αναγνωρισμένος διηπειρωτικός βαλλιστικός πύραυλος (ICBM) εκτοξεύεται και κατευθύνεται προς τις ΗΠΑ, με εκτιμώμενο χρόνο πρόσκρουσης μόλις 18 λεπτά στην περιοχή του Σικάγο. Η αμερικανική κυβέρνηση, από τον Πρόεδρο μέχρι τους στρατιωτικούς και πολιτικούς συμβούλους, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια διπλή κρίση:

1. Αναγνώριση του δράστη: Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ποιος εκτόξευσε τον πύραυλο—Ρωσία, Κίνα, Βόρεια Κορέα, ή μήπως πρόκειται για ατύχημα; Η έλλειψη σαφούς υπαίτιου καθιστά αδύνατη μια στοχευμένη απάντηση.
2. Η απόφαση: Οι αξιωματούχοι πρέπει να αποφασίσουν, μέσα σε λίγα λεπτά, αν θα επιχειρήσουν την -με αμφίβολη επιτυχία- αναχαίτιση του πυραύλου, ή αν θα πρέπει να λάβουν την τελική, καταστροφική απόφαση για αντίποινα. Η επιλογή είτε να θυσιάσουν μια αμερικανική πόλη για να αποφευχθεί ένας παγκόσμιος πυρηνικός πόλεμος, είτε να ανταποδώσουν την επίθεση, με κίνδυνο την πλήρη κλιμάκωση, είναι το διακύβευμα.

Η δομή του τικ-τακ: τρεις προοπτικές, μία κρίση

Η Μπίγκελοου και ο σεναριογράφος Νόα Όπενχαϊμ (πρώην πρόεδρος του NBC News, με εμπειρία στην πολυπλοκότητα των κέντρων εξουσίας) επιλέγουν μια μοναδική αφηγηματική δομή για να χτίσουν την ένταση:

• Τρεις πράξεις (κεφάλαια): Η ταινία χωρίζεται σε τρία μέρη. Κάθε πράξη καλύπτει το ίδιο αγωνιώδες χρονικό διάστημα των 18 περίπου λεπτών, αλλά από τη σκοπιά διαφορετικών ομάδων-κλειδιών:
  1. The Situation Room: Η αρχική αντίδραση και ο αγώνας για την αναχαίτιση, όπως βιώνονται από την Captain Olivia Walker (Ρεμπέκα Φέργκιουσον), ανώτερη αξιωματικό στο White House Situation Room.
  2. StratCom & Pentagon: Η στρατιωτική διάσταση, οι προσπάθειες ταυτοποίησης και οι αρχικές συζητήσεις για αντίποινα, με συμμετοχή στελεχών όπως ο Υπουργός Άμυνας (Τζάρεντ Χάρις).
  3. The President: Η τελική σκηνή της λήψης αποφάσεων, με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ (Ίντρις Έλμπα) να βρίσκεται στο PEOC (Presidential Emergency Operations Center), αντιμέτωπος με το "Πυρηνικό Ποδόσφαιρο" και την ανάγκη να επιλέξει τη μοίρα του κόσμου.

Αυτή η επαναληπτική, "επαναφορτιζόμενη" αφήγηση ενισχύει τον ρεαλισμό και την κλειστοφοβική αίσθηση του χρόνου που εξαντλείται, καθώς ο θεατής αποκτά σταδιακά πληρέστερη εικόνα της κρίσης, βλέποντας παράλληλα την ατελέσφορη, γραφειοκρατική φύση της απόκρισης στην καταστροφή.

Θέματα και ρεαλισμός

Το "A House of Dynamite" δεν είναι ένα τυπικό "blockbuster καταστροφής". Είναι ένα procedural thriller που επικεντρώνεται στις διαδικασίες, την τεχνοκρατική γλώσσα (πληθώρα ακρωνυμίων) και την ψυχολογική πίεση που δέχονται οι άνθρωποι στην κορυφή της εξουσίας. Τα βασικά θέματα της ταινίας είναι:

• Η εύθραυστη αποτροπή: Η ταινία αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα του δόγματος της Αμοιβαία Εξασφαλισμένης Καταστροφής (MAD), δείχνοντας πόσο εύκολα μπορεί ένα ασύμμετρο χτύπημα από άγνωστο δράστη να καταρρίψει τους κανόνες του παιχνιδιού.
• Η ανθρωπιά στην κρίση: Ανάμεσα στις στρατιωτικές ορολογίες, η Μπίγκελοου εισάγει στιγμές βαθιάς ανθρωπιάς: μια γρήγορη κλήση σε ένα παιδί, η σκέψη για την οικογένεια, ή ακόμα και η αδυναμία ενός έμπειρου συμβούλου να αντέξει το βάρος της ευθύνης. Αυτές οι στιγμές υπογραμμίζουν ότι αυτοί που κρατούν τη μοίρα του κόσμου στα χέρια τους είναι απλοί, σαστισμένοι άνθρωποι.
• Ο ρεαλισμός: Βασισμένο σε εκτεταμένη έρευνα και συνεντεύξεις του Όπενχαϊμ με πρώην κυβερνητικούς αξιωματούχους, το σενάριο απεικονίζει με μεγάλη ακρίβεια τις πραγματικές στρατιωτικές διαδικασίες (από τα ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης μέχρι την «Πυρηνική Βαλίτσα» - nuclear football).

Το αμφιλεγόμενο φινάλε (SPOILER ALERT)

Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα στοιχεία της ταινίας είναι το τέλος της. Το "A House of Dynamite" τελειώνει σκοπίμως με ένα ανοιχτό, αινιγματικό cliffhanger.

Στην τελική πράξη, ο Πρόεδρος, εντός του ελικοπτέρου Marine One, έχει μπροστά του τις επιλογές: απλή αποδοχή της πρόσκρουσης (με κόστος την πόλη του Σικάγο) ή αντίποινα (με κόστος την πυρηνική κλιμάκωση). Η ταινία κόβεται ακριβώς τη στιγμή που ο Πρόεδρος διαβάζει τον κωδικό επαλήθευσης για την εκτόξευση των αμερικανικών πυρηνικών όπλων.

Η Μπίγκελοου αρνείται να δώσει μια κάθαρση ή μια απάντηση, αφήνοντας το κοινό σε έναν παγωμένο τρόμο. Αυτό το φινάλε ερμηνεύεται ως:

• Μήνυμα: Ο πραγματικός τρόμος δεν είναι η έκρηξη, αλλά η στιγμή της αδιανόητης, μη αναστρέψιμης ΑΠΟΦΑΣΗΣ.
• Προειδοποίηση: Η ευθύνη για την παγκόσμια καταστροφή βαραίνει ένα και μόνο πρόσωπο, του οποίου η επιλογή παραμένει μια τρομακτική, ανεπίλυτη απειλή που πλανάται πάνω από τον κόσμο μας.

Συμπέρασμα

Το "A House of Dynamite" είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό θρίλερ. Είναι μια μαεστρική άσκηση έντασης και μια προβληματική δήλωση για την εποχή μας. Η Κάθριν Μπίγκελοου, με την αριστοτεχνική της σκηνοθεσία (που καταφέρνει να κάνει αγωνιώδη μια ταινία όπου οι χαρακτήρες κυρίως μιλούν σε τηλεδιασκέψεις) και ένα εξαιρετικό καστ, παραδίδει ένα από τα πιο ανατριχιαστικά και επείγοντα έργα της, υπενθυμίζοντας στον θεατή πόσο εύκολα, γρήγορα και απρόβλεπτα ο κόσμος μπορεί να βρεθεί στο χείλος του γκρεμού. Είναι ένας «εφιάλτης σε πλήρη λειτουργία» που αξίζει την προσοχή όλων.