Η Οδός Ιστικλάλ, ή Ιστικλάλ Τζαντεσί στα τουρκικά, είναι η ζωντανή και ιστορικά πλούσια λεωφόρος που βρίσκεται στην περιοχή Μπέγιογλου της Κωνσταντινούπολης. Η ιστορία της εκτείνεται σε αιώνες, αντανακλώντας τις ποικίλες πολιτιστικές επιρροές και μεταμορφώσεις της πόλης.
Κατά την Οθωμανική περίοδο, ο δρόμος ήταν γνωστός ως "Τζαντέ-ι Κεμπίρ", που σημαίνει "Μεγάλη Λεωφόρος" στα Οθωμανικά τουρκικά.
Ήταν επίσης γνωστή ως "Grande Rue de Péra" στα γαλλικά, αντανακλώντας τη σημαντική παρουσία ευρωπαϊκών κοινοτήτων στην περιοχή, καθώς και ως "Μεγάλη Οδός του Πέραν" στην Ελληνική γλώσσα.
Η περιοχή του Πέραν, τώρα Μπέγιογλου, ήταν ένα μέρος όπου Οθωμανοί διανοούμενοι, ευρωπαίοι κάτοικοι και τοπικές λεβαντίνικες κοινότητες αναμειγνύονταν.
Από τον 17ο αιώνα και μετά, ο δρόμος έγινε κόμβος για ξένες πρεσβείες, εκκλησίες και κομψές κατοικίες, συμβάλλοντας στον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της.
Ήταν ένα μέρος όπου διάφοροι πολιτισμοί και θρησκείες συνυπήρχαν, αφήνοντας ένα διαρκές αποτύπωμα στην αρχιτεκτονική και την ατμόσφαιρα του δρόμου.
Ο 19ος αιώνας σηματοδότησε μια περίοδο σημαντικής ανάπτυξης και εξέλιξης για την Οδό Ιστικλάλ.
Έγινε ένας μοντέρνος προορισμός, προσελκύοντας πλούσιους εμπόρους, καλλιτέχνες και διανοούμενους.
Ο δρόμος ήταν γεμάτος με κομψά καταστήματα, θέατρα, καφετέριες και ζαχαροπλαστεία, εδραιώνοντας τη φήμη του ως κέντρο ψυχαγωγίας και κοινωνικής ζωής.
Μετά την ίδρυση της Δημοκρατίας της Τουρκίας το 1923, ο δρόμος μετονομάστηκε σε "Ιστικλάλ Τζαντεσί", που σημαίνει "Λεωφόρος της Ανεξαρτησίας", σε ανάμνηση του Τουρκικού Πολέμου της Ανεξαρτησίας.
Τα πρώτα χρόνια της δημοκρατίας είδαν την Οδό Ιστικλάλ να συνεχίζει να ευδοκιμεί ως πολιτιστικό και εμπορικό κέντρο.
Τα μέσα του 20ου αιώνα έφεραν σημαντικές αλλαγές στην Κωνσταντινούπολη, συμπεριλαμβανομένης της Οδού Ιστικλάλ.
Το πογκρόμ της Κωνσταντινούπολης το 1955, το οποίο στόχευσε τον ελληνικό πληθυσμό της πόλης, είχε καταστροφικές επιπτώσεις στη δημογραφία και τις επιχειρήσεις του δρόμου, σηματοδοτώντας μια πολύ σκοτεινή περίοδο στην ιστορία του.
Αργότερα, η αστικοποίηση και τα μεταβαλλόμενα κοινωνικά πρότυπα οδήγησαν σε μια νέα μεταμόρφωση του χαρακτήρα του δρόμου.
Ένα από τα πιο εμβληματικά χαρακτηριστικά της Οδού Ιστικλάλ είναι το νοσταλγικό κόκκινο τραμ, το οποίο διατρέχει το μήκος της. Αυτό το τραμ, που επανεισήχθη τη δεκαετία του 1990, χρησιμεύει ως σύμβολο της ιστορίας του δρόμου και προσθέτει στη γοητεία του.
Σήμερα, η Οδός Ιστικλάλ παραμένει ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Κωνσταντινούπολης, προσελκύοντας εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο.
Είναι ένας πεζόδρομος, γεμάτος με μια ποικιλία καταστημάτων, εστιατορίων, καφετεριών, γκαλερί τέχνης και ιστορικών ορόσημων.
Η Οδός Ιστικλάλ συνεχίζει να είναι ένας ζωτικός πολιτιστικός κόμβος, φιλοξενώντας διάφορες εκδηλώσεις, φεστιβάλ και παραστάσεις.
Είναι ένα μέρος όπου το παρελθόν και το παρόν συγκλίνουν, προσφέροντας μια ματιά στην πλούσια ιστορία και τη ζωντανή σύγχρονη ζωή της Κωνσταντινούπολης.
Όταν περπατάς την Ιστικλαλ στις ώρες αιχμής που διαρκούν το μεγαλύτερο μέρος του 24ώρου της μπορείς να τη νιώσεις σχεδόν να δονείται από το περπάτημα των εκατομμυρίων ποδιών που την ανεβοκατεβαίνουν, και να απολαύσεις τα δεκάδες στερεότυπά της. Τα χαράματα όμως, όταν το χαρακωμένο πρόσωπό της δροσίζεται από τα νερά των λάστιχων που την καθαρίζουν θα καταλάβεις πως πάλλεται από τις φλέβες του χεριού της πόλης, που γαντζώνεται στη Δύση.
Αυτό είναι το πρώτο little shops αφιερωμένο εξ ολοκλήρου σε έναν εμπορικό δρόμο
Ιστικλάλ ή Μεγάλη Οδό του Πέρα,
" Κατ' αυτόν η Ιστικλάλ, όσο κι αν υποδυόταν την τουριστική, δεν έπαυε να είναι ο δρόμος τον οποίο ουδείς σεβάστηκε ιστορικά. Ούτε καν οι ξένοι και οι "γκιαούρ", οι άπιστοι -όσοι δηλαδή δεν ανήκαν στον μουσουλμανικό πληθυσμό _, που τον 19ο αιώνα σήκωσαν στο Πέρα κτίρια νεογοτθικά, αντάξια των ευρωπαϊκών μητροπόλεων. Η πρώτη "κομψή" ασέβεια.
" Δεν σεβάστηκαν τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική. Έχτισαν εντυπωσιακά παλάτια με βάση συχνά μια ιδιότυπη αρ-νουβό." Ο Σελίμ πήρε φόρα και έλουσε με πλούσια κοσμητικά επίθετα τους πολιτικούς και τον άθλιο όχλο που παρακινήθηκε να ασεβήσει και να ρημάξει τις περιουσίες των Ρωμιών και των Αρμενίων τον Σεπτέμβρη Του 1955. " Σήμερα εκ νέου η ασέβεια, με καταλυτικά τουριστικό τρόπο, γίνεται αποδεκτή", μου είπε αναψοκοκκινισμένος. "Έρχονται οι ξένοι να χαρούν ένα τσιρκοειδές νεκροταφείο και να επισημάνουν πόσα φρέσκα κεφάλια με μαντίλα προστέθηκαν στα ήδη υπάρχοντα."
Γιάννης Ξανθούλης, Κωνσταντινούπολη: Των ασεβών μου φόβων
" Μεγάλα καταστήματα υπήρχαν εδώ και όλοι οι εμποροϋπάλληλοι ήταν Ρωμιοί και μιλούσαν όλες τις γλώσσες του κόσμου. Στου Baker's, στου Lyon, στου Bon Marche, στη Vapillion, A la Samaritaine. Αντίκρυ στο Γαλατά Σαράι, φαρδιά πλατιά η ταμπέλα της Iphigenie Epenetou. Καλέ, θα τον καταστρέψει το Θρασύβουλο η γυναίκα του! Ξέρεις πού ντύνεται; Στην Iphigenie Epenetou! Ναι, αμέ, και τα καπέλα που φορεί είναι όλα μοντέλα της Καλιβρούση".
Μαρία Ιορδανίδου, Στου κύκλου τα γυρίσματα
" Ούτε στη φαντασία των παλιών Αθηναίων τα εμπορικά του Ίσιου Δρόμου. Ελληνικά τα περισσότερα. Δεν απομένουν (το 1971) παρά πέντε.
Ελληνική η τρέχουσα γλώσσα, τότε που είχαμε στην Κωνσταντινούπολη 400.000 Έλληνες. Ευρωπαίοι και Λεβαντίνοι οι υπόλοιποι.
Κοσμική κίνηση υψηλού επιπέδου.Τροτουάρ που θύμιζε Παρίσι της μπελ επόκ... Ονομαστά ζαχαροπλαστεία και μπυραρίες. Δεν ήταν κοινός δρόμος η Μεγάλη Οδός. Ήταν σαλόνι, όπου ανεβοκατέβαιναν άνθρωποι καλοβαλμένοι, "καπελάτοι", που ανασήκωναν τα "πομπέ" τους και αντήλασσαν χαιρετισμούς. Η ελληνική καθαρεύουσα κυρίαρχη: "Πώς έχετε; Μερσί- και υμείς;"
Βελάδες, ρενδικότες, ημίψηλα, μπαστούνια με χρυσή λαβή. Φυσικά και ελληνικά φεσάκια."
Π.Παλαιολόγος, Ο Γαλατάς, το Πέραν
"Από τον Ίσιο Δρόμο βγάζει προς τα λιθόστρωτα δρομάκια που οδηγεί προς το Πέρα και τον Γαλατά. Είναι ένα μέρος παραμυθένιο, πολυσύχναστο, γεμάτο Έλληνες. Εκεί ήταν η μόνιμη έδρα της πιο λαμπρής κοσμοπολίτικης αγοράς ψιλικαντζήδων. Είτανε το σημείο που συναντιόντανε τα ψιλικαντζίδικα δαιμόνια της Τουρκίας, του Ελληνισμού, της Ρωσίας, της λατινικής Ευρώπης, του Ισραήλ, των Βαλκανίων, του Καυκάσου και γινότανε ακατάπαυστα μια πλημμύρα από ξεχαρβαλωμένα παιχνίδια και μουσικά όργανα όλων των κατηγοριών, από ζωγραφιές και ταχυδρομικά δελτάρια όλου του τόπου, του κόσμου, λαϊκά ντυσίματα, κεντήματα, φλουριά και μπιχλιμπίδια της Δύσης και της Ανατολής...Από τις δυο άκρες των Σκαλακιών οι πουλητάδες διαλαλούσαν την πραμάτεια τους ο καθένας στη γλώσσα του ανακατώνοντας στο τέλος όλες τις γλώσσες."
Γιώργος Θεοτοκάς, Λεωνής
