Το Ζώα Φυτά Πράγματα είναι παιχνίδι δημοφιλές και αρχαιότατο. Έλκει την καταγωγή του από την αρχαία Ελλάδα του τέλους των 80’ς ή των αρχών των 90’ς (οι γνώμες των αρχαιολόγων διίστανται) και πιο συγκεκριμένα, από τις σχολικές τάξεις της εποχής εκείνης. Ορδές βαριεστημένων μαθητών απεγνωσμένων να βρουν τρόπο να αποφύγουν την ώρα της παράδοσης άρχισαν σιγά σιγά να δομούν το φορμά του παιχνιδιού. Το παιχνίδι δεν χρειαζόταν παρά χαρτί και μολύβι, αξεσουάρ ταυτόσημα με την έννοια του μαθητή. Είχε εξάλλου ένα βασικό αβαντάζ. Ήταν σχεδόν σιωπηλό και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια αλλά με περισσό θράσσος μπορούσες να περάσεις και για επιμελές σπασικλάκι που κρατάς σημειώσεις, στους βιβλικούς εκείνους καιρούς που τα μαθήματα λάμβαναν χώρα αποκλειστικά σε σχολικές αίθουσες και δια ζώσης. Όπως ακριβώς η επική ποίηση, το παιχνίδι διαδόθηκε από στόμα σε στόμα και διασώθηκε στο πέρασμα των αιώνων. Στήλες μπαινόβγαιναν ανάλογα με την έμπνευση της σαιζόν, της στιγμής, των εφηβικών παθών κ.λ.π., όπως για παράδειγμα στήλες που δεν διασώθηκαν στο mainstream, τύπου: Αντιπαθούκλα ολκής, Κρετίνος από κούνια, για να αναφέρουμε αυτές που δεν επισείουν χρηματικά πρόστιμα. Η δημοφιλία του παιχνιδιού έφτασε σε τέτοια επίπεδα που κυκλοφόρησε σε βιομηχανικό επιτραπέζιο, app, τατουάζ και γκράφιτι. Στη live μορφή του, ένας παίκτης λέει από μέσα του την αλφαβήτα και κάποιος άλλος τον διακόπτει. Το γράμμα στο οποίο σταματάει, είναι το αρχικό των λέξεων που καταγράφονται σε κάθε κατηγορία.
Στη δική μας στήλη, το αρχικό γράμμα θα μας υπαγορεύει ο κάθε μήνας, δηλαδή Ν για Νοέμβριος, Δ για Δεκέμβριος κ.ο.κ. Το φορμά που χρησιμοποιούμε είναι generic για να συνεννοούμαστε και δηλώνουμε εξ’ αρχής πως φιλοδοξούμε η στήλη να αποτελέσει ένα σικ cheatsheet για όποιον συνεχίζει να παίζει το παίγνιον τούτο εκεί έξω…
ΟΝΟΜΑΤΑ
ΝΕΣΤΩΡ
Trivia: Το όνομα Νέστωρ έχει μια βαθιά ρίζα στην κλασική αρχαιότητα, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον βασιλιά της Πύλου στα Ομηρικά Έπη, τον σοφό γέροντα που οι συμβουλές του ήταν καθοριστικές για τους Αχαιούς στον Τρωικό Πόλεμο. Ως εκ τούτου, μια χρήση του ονόματος ως trivia είναι η χρήση του όρου "Νέστωρ" στην επιστήμη και την ακαδημαϊκή κοινότητα: είναι ένας τιμητικός τίτλος που δίνεται στον γηραιότερο ή τον πιο έμπειρο/σοφό μέλος μιας ομάδας ή συνεδρίου. Επιπλέον, λόγω της μακροζωίας του μυθικού Νέστορα, το όνομα συνδέεται ετυμολογικά με το ελληνικό ρήμα νέομαι (επιστρέφω, έρχομαι) και τη λέξη νόστος (επιστροφή), με το όνομα να σημαίνει "αυτός που επιστρέφει" ή "ταξιδιώτης", μια σύνδεση που, μέσω του νόστου, μοιράζεται ρίζες με τη λέξη νοσταλγία.
Fun Facts: Το όνομα Νέστωρ έχει ένα ενδιαφέρον μίγμα παρουσίας σε διάφορα πολιτιστικά πεδία. Ένα fun fact είναι ότι δεν περιορίζεται μόνο στην ελληνική μυθολογία, αλλά έχει εμπνεύσει και την αστρονομία: ο αστεροειδής 659 Νέστωρ, που ανακαλύφθηκε το 1908 και ανήκει στην Τρωική Ομάδα των αστεροειδών, ονομάστηκε προς τιμήν του σοφού βασιλιά της Πύλου. Επίσης, το όνομα έχει εμφανιστεί στη σύγχρονη κουλτούρα, όπως στον χώρο των κόμικς και των κινουμένων σχεδίων: χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Νέστωρ, ο πιστός μπάτλερ του Καπετάνιου Χάντοκ, στη σειρά κόμικς «Οι Περιπέτειες του Τεντέν» (The Adventures of Tintin). Τέλος, στους γνωστούς φέροντες το όνομα περιλαμβάνονται ο Αμερικανός ηθοποιός Νέστωρ Καρμπονέλ (Nestor Carbonell) και ο αείμνηστος Πρόεδρος της Αργεντινής Νέστορ Κίρχνερ (Néstor Kirchner).
ΖΩΑ
ΝΑΡΓΚΑΛ
Trivia: Το πιο ενδιαφέρον trivia για τη Ναργκάλ (Monodon monoceros), τη φάλαινα που αποκαλείται "μονόκερος της θάλασσας", είναι ότι ο περίφημος "κερασός" της είναι στην πραγματικότητα ένα επιμηκυμένο δόντι - και μάλιστα, συνήθως, ο αριστερός κυνόδοντας του αρσενικού. Αυτός ο χαυλιόδοντας, που μπορεί να φτάσει έως και τα 3 μέτρα, δεν είναι απλώς ένα όπλο ή διακοσμητικό, αλλά ένα αισθητήριο όργανο με έως και 10 εκατομμύρια νευρικές απολήξεις. Χρησιμοποιείται για να ανιχνεύει αλλαγές στη θερμοκρασία, την πίεση και την αλατότητα του θαλασσινού νερού, λειτουργώντας ως ένας περίπλοκος βιολογικός αισθητήρας.
Fun Facts: Ένα από τα πιο παράξενα fun facts για τη Ναργκάλ είναι η ίδια η προέλευση του ονόματός της: προέρχεται από την παλιά νορβηγική λέξη narhval, που σημαίνει κυριολεκτικά "φάλαινα-πτώμα". Αυτό το μακάβριο παρατσούκλι δόθηκε επειδή το δέρμα των ενηλίκων φαλαινών είναι λευκό με γκρι και μαύρες κηλίδες, δίνοντας μια όψη που θυμίζει πνιγμένο σώμα. Άλλα εντυπωσιακά στοιχεία είναι ότι οι Ναργκάλ συγκαταλέγονται στα βαθύτερα καταδυόμενα θαλάσσια θηλαστικά, ικανές για βουτιές έως και 1.500 μέτρα, ενώ έχουν παρατηρηθεί αρσενικά να τρίβουν τους χαυλιόδοντες μεταξύ τους, μια συμπεριφορά που ονομάζεται "tusking" και πιστεύεται ότι είναι ένας τρόπος επικοινωνίας. Τέλος, πολύ σπάνια, μπορεί να εμφανιστούν δύο χαυλιόδοντες αντί για έναν.
ΦΥΤΑ
ΝΑΝΤΙΝΑ
Trivia: Το πιο ενδιαφέρον trivia για τη Ναντίνα (Nandina domestica), γνωστή και ως "ιερό μπαμπού" ή "μπαμπού του παραδείσου", είναι ότι παρόλο που η κοινή της ονομασία παραπέμπει σε μπαμπού λόγω της όρθιας, καλαμόμορφης ανάπτυξής της, στην πραγματικότητα δεν ανήκει στην οικογένεια του μπαμπού. Ανήκει στην οικογένεια Berberidaceae (Βερβεριδοειδή) και είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος του γένους Nandina. Η Ναντίνα εισήχθη στην Ευρώπη από την Ανατολική Ασία (Ιαπωνία, Κίνα) και λόγω της ομορφιάς της φυτευόταν συχνά κοντά σε ναούς, εξού και το επίθετο "ιερό" στην ονομασία της.
Fun Facts: Ένα σημαντικό fun fact για τη Ναντίνα είναι ότι όλα τα μέρη του φυτού είναι τοξικά αν καταποθούν, καθώς περιέχουν κυανογόνες γλυκοσίδες που παράγουν κυάνιο κατά την πέψη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους φωτεινούς κόκκινους καρπούς της, οι οποίοι παραμένουν στον θάμνο όλο τον χειμώνα και αποτελούν οπτική απόλαυση αλλά και κίνδυνο για τα κατοικίδια ζώα και ορισμένα είδη πουλιών (όπως οι μεταξοουρές του κέδρου), ειδικά αν καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες. Επίσης, η Ναντίνα είναι ένας εξαιρετικός θάμνος για τον κήπο, καθώς το φύλλωμά της αλλάζει χρώμα από πράσινο σε χάλκινο, πορφυρό και έντονο κόκκινο το φθινόπωρο και τον χειμώνα, προσφέροντας χρώμα στους ψυχρούς μήνες.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΝΟΜΙΣΜΑ
Trivia: Η πρακτική του να ρίχνουμε ένα νόμισμα για να πάρουμε μια απόφαση (κορώνα ή γράμματα) ξεκίνησε την εποχή του Ιουλίου Καίσαρα. Οι Ρωμαίοι το ονόμαζαν navia aut caput («πλοίο ή κεφάλι»), αναφερόμενοι στην εικόνα της πλώρης ενός πλοίου στη μία πλευρά του νομίσματος και στην κεφαλή του Αυτοκράτορα στην άλλη. Στην Αρχαία Ρώμη, η απόφαση του Αυτοκράτορα ήταν νόμος, οπότε αν το νόμισμα έπεφτε «κεφάλι» έπρεπε να σεβαστείς τη θέλησή του. Επιπλέον, ένα από τα πιο ακριβά νομίσματα που πουλήθηκαν ποτέ είναι το αμερικανικό Saint-Gaudens Double Eagle του 1933, το οποίο δημοπρατήθηκε για πάνω από 18 εκατομμύρια δολάρια!
Fun Facts: Ένα fun fact για τα νομίσματα είναι ότι ορισμένα κράτη έχουν κόψει νομίσματα-γίγαντες που είναι νόμιμο χρήμα! Το Perth Mint One-Tonne Gold Coin στην Αυστραλία είναι ένα από τα μεγαλύτερα, με διάμετρο 80 εκατοστά και βάρος έναν τόνο σχεδόν καθαρού χρυσού. Επίσης, το πιο μικρό νόμισμα που έχει τυπωθεί ποτέ ήταν το χαρτονόμισμα των 10 Μπάνι της Ρουμανίας το 1917, το οποίο είχε μέγεθος μόλις 44 επί 33 χιλιοστά, μικρότερο και από ένα γραμματόσημο. Τέλος, η ονομασία του δολαρίου πιστεύεται ότι προέρχεται από το ισπανικό δολάριο που χρησιμοποιούνταν στις αμερικανικές αποικίες και το οποίο με τη σειρά του είχε πάρει το όνομά του από παλιό γερμανικό νόμισμα, το Thaler.
ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ
ΝΟΒΟΣΙΜΠΙΡΣΚ
Trivia: Το Νοβοσιμπίρσκ, η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ρωσίας και η «πρωτεύουσα» της Σιβηρίας, κάποτε κατείχε τον τίτλο του ταχύτερα αναπτυσσόμενου εκατομμυριοστού (πόλη με πάνω από 1 εκατομμύριο κατοίκους) στον κόσμο. Κατάφερε να φτάσει σε αυτόν τον πληθυσμό μέσα σε μόλις 70 χρόνια από την ίδρυσή του το 1893, ένα επίτευγμα που είχε καταχωρηθεί στο Βιβλίο Γκίνες. Επιπλέον, το κτίριο της Όπερας και του Θεάτρου Μπαλέτου του Νοβοσιμπίρσκ είναι το μεγαλύτερο θέατρο στη Ρωσία, τόσο ογκώδες που χαϊδευτικά αποκαλείται και «Σιβηρικό Κολοσσαίο».
Fun Facts: Ένα ιδιαίτερο fun fact για το Νοβοσιμπίρσκ είναι η Γέφυρα του Μετρό που διασχίζει τον ποταμό Ομπ. Με συνολικό μήκος 2.145 μέτρα, είναι η μακρύτερη γέφυρα μετρό στον κόσμο, με το τρένο να ταξιδεύει για πάνω από ένα χιλιόμετρο ακριβώς πάνω από το νερό. Επίσης, η πόλη φιλοξενεί το Ακαντεμγκορόντοκ (Akademgorodok), μια «Ακαδημαϊκή Πόλη» στα προάστιά της, η οποία ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1950 ως ένα κορυφαίο επιστημονικό και εκπαιδευτικό κέντρο, δίνοντάς της το προσωνύμιο «Σίλικον Βάλεϊ της Σιβηρίας».
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ
Trivia: Ο νευρολόγος ειδικεύεται στο νευρικό σύστημα —ένα εξαιρετικά πολύπλοκο δίκτυο που περιλαμβάνει τον εγκέφαλο, τον νωτιαίο μυελό και όλα τα νεύρα— ενώ ο Νευροχειρουργός είναι ο γιατρός που διενεργεί επεμβάσεις στο σύστημα αυτό. Η Νευρολογία ως σύγχρονη ιατρική επιστήμη θεωρείται ότι έχει ως «πατέρα» τον Γάλλο ιατρό Ζαν-Μαρτέν Σαρκό (Jean-Martin Charcot, 1825–1893), ο οποίος ήταν ο πρώτος που περιέγραψε και κατέταξε πολλές νευρολογικές παθήσεις, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας (πολλαπλή σκλήρυνση) και η νόσος του Πάρκινσον, κατά τον 19ο αιώνα.
Fun Facts: Ένα συναρπαστικό fun fact για το αντικείμενο του νευρολόγου είναι ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος παρά το γεγονός ότι ζυγίζει μόνο περίπου 1,4 κιλά (μόλις το 2% του σωματικού βάρους), καταναλώνει περίπου το 20% του οξυγόνου και των θερμίδων που προσλαμβάνει ο οργανισμός μας! Επιπλέον, σύμφωνα με νευρολόγους, είναι μύθος ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας—στην πραγματικότητα, ολόκληρος ο εγκέφαλος είναι ενεργός, ακόμη και όταν κοιμόμαστε.
ΕΠΩΝΥΜΟΙ
ΑΛΦΡΕΝΤ ΝΟΜΠΕΛ
Trivia: Ο Άλφρεντ Νόμπελ, ο Σουηδός χημικός, μηχανικός και βιομήχανος, ήταν ο εφευρέτης του δυναμίτη το 1867, μιας σημαντικά ασφαλέστερης και πιο διαχειρίσιμης εκρηκτικής ύλης από την επικίνδυνη νιτρογλυκερίνη. Συνολικά, κατείχε πάνω από 355 πατέντες κατά τη διάρκεια της ζωής του. Η απόφασή του να αφήσει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του για την καθιέρωση των ομώνυμων βραβείων, που τιμούν όσους προσφέρουν «το μέγιστο όφελος στην ανθρωπότητα», ήρθε μετά από ένα τραγικό λάθος: μια γαλλική εφημερίδα δημοσίευσε λανθασμένα τη νεκρολογία του, αναφερόμενη σε αυτόν ως «ο έμπορος του θανάτου».
Fun Facts: Παρά το γεγονός ότι ήταν ένας πανίσχυρος βιομήχανος εκρηκτικών, ο Άλφρεντ Νόμπελ ήταν ένας άνθρωπος με ευαίσθητη ψυχή και είχε πολλές και ποικίλες ανησυχίες. Εκτός από την επιστήμη, ήταν αυτοδίδακτος και πολυμαθής, μιλούσε άπταιστα έξι γλώσσες (Σουηδικά, Ρωσικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Γερμανικά και Ιταλικά), και στο τέλος της ζωής του έγραφε ποίηση και δράμα, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στην καθιέρωση του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας. Επίσης, η τελετή απονομής του Νόμπελ Ειρήνης πραγματοποιείται, βάσει της διαθήκης του, στο Όσλο της Νορβηγίας, ενώ οι υπόλοιπες τελετές γίνονται στη Στοκχόλμη της Σουηδίας.
ΦΑΓΗΤΑ
ΝΙΟΚΙ
Trivia: Τα Νιόκι (Gnocchi) είναι ένα παραδοσιακό ιταλικό έδεσμα που συχνά θεωρείται ζυμαρικό, αλλά τεχνικά είναι dumplings (ζυμαρικά σε σχήμα μπάλας), καθώς η κλασική τους εκδοχή φτιάχνεται με βάση την πατάτα και το αλεύρι. Η λέξη «gnocchi» (προφέρεται «νιόκι») πιστεύεται ότι προέρχεται από την ιταλική λέξη nocchio που σημαίνει «ρόζος ξύλου» ή τη λέξη nocca που σημαίνει «κότσι», λόγω του μικρού, στρογγυλού και με ραβδώσεις σχήματός τους. Τα νιόκι με βάση την πατάτα εμφανίστηκαν στην Ευρώπη μόλις τον 16ο αιώνα, όταν η πατάτα έφτασε από την Αμερική, ενώ πριν από αυτό φτιάχνονταν με αλεύρι, σιμιγδάλι ή ψίχα ψωμιού.
Fun Facts: Στη Ρώμη και σε άλλες περιοχές της Ιταλίας, υπάρχει μια παλιά λαϊκή παράδοση που ονομάζεται «Giovedì Gnocchi» (Νιόκι την Πέμπτη), μέρος μιας εβδομαδιαίας διατροφικής ρουτίνας που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα. Η παράδοση όριζε να τρώνε νιόκι την Πέμπτη ως ένα χορταστικό και πλούσιο σε θερμίδες γεύμα, για να αντέξουν τη νηστεία της Παρασκευής (όπου οι Καθολικοί έτρωγαν ψάρι ή πιο λιτά φαγητά) και να προετοιμαστούν για την τριππότα (πατσά) του Σαββάτου. Ακόμη και σήμερα, πολλά ρωμαϊκά εστιατόρια εξακολουθούν να τιμούν αυτή τη συνήθεια σερβίροντας νιόκι ως πιάτο ημέρας κάθε Πέμπτη.
