Το Ζώα Φυτά Πράγματα είναι παιχνίδι δημοφιλές και αρχαιότατο. Έλκει την καταγωγή του από την αρχαία Ελλάδα του τέλους των 80’ς ή των αρχών των 90’ς (οι γνώμες των αρχαιολόγων διίστανται) και πιο συγκεκριμένα, από τις σχολικές τάξεις της εποχής εκείνης. Ορδές βαριεστημένων μαθητών απεγνωσμένων να βρουν τρόπο να αποφύγουν την ώρα της παράδοσης άρχισαν σιγά σιγά να δομούν το φορμά του παιχνιδιού. Το παιχνίδι δεν χρειαζόταν παρά χαρτί και μολύβι, αξεσουάρ ταυτόσημα με την έννοια του μαθητή. Είχε εξάλλου ένα βασικό αβαντάζ. Ήταν σχεδόν σιωπηλό και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια αλλά με περισσό θράσσος μπορούσες να περάσεις και για επιμελές σπασικλάκι που κρατάς σημειώσεις, στους βιβλικούς εκείνους καιρούς που τα μαθήματα λάμβαναν χώρα αποκλειστικά σε σχολικές αίθουσες και δια ζώσης. Όπως ακριβώς η επική ποίηση, το παιχνίδι διαδόθηκε από στόμα σε στόμα και διασώθηκε στο πέρασμα των αιώνων. Στήλες μπαινόβγαιναν ανάλογα με την έμπνευση της σαιζόν, της στιγμής, των εφηβικών παθών κ.λ.π., όπως για παράδειγμα στήλες που δεν διασώθηκαν στο mainstream, τύπου: Αντιπαθούκλα ολκής, Κρετίνος από κούνια, για να αναφέρουμε αυτές που δεν επισείουν χρηματικά πρόστιμα. Η δημοφιλία του παιχνιδιού έφτασε σε τέτοια επίπεδα που κυκλοφόρησε σε βιομηχανικό επιτραπέζιο, app, τατουάζ και γκράφιτι. Στη live μορφή του, ένας παίκτης λέει από μέσα του την αλφαβήτα και κάποιος άλλος τον διακόπτει. Το γράμμα στο οποίο σταματάει, είναι το αρχικό των λέξεων που καταγράφονται σε κάθε κατηγορία.
Στη δική μας στήλη, το αρχικό γράμμα θα μας υπαγορεύει ο κάθε μήνας, δηλαδή Ν για Νοέμβριος, Δ για Δεκέμβριος κ.ο.κ. Το φορμά που χρησιμοποιούμε είναι generic για να συνεννοούμαστε και δηλώνουμε εξ’ αρχής πως φιλοδοξούμε η στήλη να αποτελέσει ένα σικ cheatsheet για όποιον συνεχίζει να παίζει το παίγνιον τούτο εκεί έξω.
ΟΝΟΜΑΤΑ
ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ
Trivia: Όνομα πολυσύλλαβο και αρχοντικό, λατινικής προελεύσεως, μιας και προέρχεται από τον Άγιο Σεβαστιανό που τιμάται στην ορθόδοξη εκκλησία στις 18 Δεκεμβρίου και στην καθολική στις 20 Ιανουαρίου. Ο Σεβαστιανός προερχόταν από οικογένεια διακεκριμένη και ανατράφηκε σύμφωνα με τις χριστιανικές αρχές από τους γονείς του. Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες εκτίμησαν το ήθος του και έδειξαν την εύνοιά τους δίνοντάς του αξιώματα ως στρατιωτικού. Από τη θέση του αυτή ο Σεβαστιανός έδειχνε συχνά τον φιλάνθρωπο χαρακτήρα του με το να προστατεύει τους πάσχοντες και τους φτωχούς. Με τους διωγμούς των χριστιανών επί Διοκλητιανού, τον συνέλαβαν καθώς δήλωσε χριστιανός, και κατόπιν μαρτύρησε και θανατώθηκε. Στην τέχνη και τη λογοτεχνία απεικονίζεται δεμένος σε έναν κορμό δέντρου καρφωμένος από βέλη, σηματοδοτώντας τα μαρτύριά του.
Fun Fact: Ο Άγιος Σεβαστιανός θεωρείται προστάτης των αθλητών, των αθλημάτων και των στρατιωτών. Παράλληλα η ΛΟΑΤ κοινότητα έχει υιοθετήσει την εικόνα του καρφωμένου με βέλη Σεβαστιανού ως ένα σύμβολο της ομοφυλοφιλικής επιθυμίας και του βασανισμένου κρυφού ομοφυλόφιλου, σύμφωνα με τον συγγραφέα Ρίτσαρντ Α. Κέι. Στη δεκαετία του ’80 ο Σεβαστιανός του παιδικού προγράμματος «Του κουτιού τα παραμύθια» υπήρξε αμφιλεγόμενης ομορφιάς κούκλα που συζούσε μαζί με άλλες τρεις (τον Φιόγκο, τον Ρούχλα και τη Μελιά) μέσα σε ένα κουτί και μόλις τα φώτα στο παιδικό δωμάτιο έσβηναν, έλεγε ιστορίες και παραμύθια στα παιδιά. Στο τραγουδάκι των τίτλων αρχής ο Σεβαστιανός διηγείτο στη γραμμή του Σι!
ΖΩΑ
ΣΚΑΝΤΖΟΧΟΙΡΟΣ
Trivia: Μικρό θηλαστικό του κάμπου και του δάσους που ξεχωρίζει εύκολα από τα χαρακτηριστικά μυτερά αγκάθια του που έχουν μήκος 2 εκατοστά με απαλό κίτρινο χρώμα και ραβδώσεις. Όταν είναι μωρό ο σκαντζόχοιρος τυγχάνει να είναι πολύ χαριτωμένο και… απαλό ζωάκι μιας που τα πρώτα αγκάθια του είναι πολύ μαλακά, γεγονός που τον καθιστά κατάλληλο για χάδια. Ωστόσο οι σκαντζόχοιροι είναι πλέον ζώα υπό προστασία και έτσι απαγορεύεται να διατηρούνται ως κατοικίδια. Παρ’ όλα αυτά ένα είδος τους, ο αφρικανικός σκαντζόχοιρος, εκτρέφεται και συναντάται και ως κατοικίδιο, κυρίως στις ΗΠΑ. Όταν απειλείται ο σκαντζόχοιρος μπορεί να τυλιχτεί σε μια σφιχτή μπάλα και με τη βοήθεια υποδόριων μυών να κάνει τα αγκάθια του να πεταχτούν προς τα έξω.
Fun fact: Οι σκαντζόχοιροι επικοινωνούν μεταξύ τους με γρυλλίσματα, ρουθουνίσματα αλλά και άλλες φωνές καθώς και με δυνατά συρίγματα. Δεν είναι τρωκτικά, όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά νυκτόβια και παμφάγα ζώα που ανάλογα με το είδος τους πέφτουν και σε χειμέρια νάρκη. Καθώς ζουν και δραστηριοποιούνται ιδιαίτερα τη νύχτα, έχουν πολλούς εχθρούς, (επίσης νυκτόβιους, π.χ.: κουκουβάγιες, φίδια, αλεπούδες, σκύλους). Ωστόσο ο μεγαλύτερος εχθρός τους είναι ο άνθρωπος. Μεγάλοι πληθυσμοί σκαντζόχοιρων βρίσκονται πατημένοι από αυτοκίνητα στην προσπάθειά τους να διασχίσουν τον δρόμο. Ο πληθυσμός τους ελαττώνεται επίσης και εξαιτίας των εντομοκτόνων καθώς, όταν τρώνε έντομα που έχουν ψεκαστεί με εντομοκτόνο, παρουσιάζουν έντονα πεπτικά προβλήματα και πεθαίνουν.
ΦΥΤΑ
ΣΚΥΛΑΚΙ
Trivia: Ένα από τα πιο όμορφα λουλούδια της άνοιξης και όχι μόνο, καθώς σε εύκρατες περιοχές ανθεί και λουλουδίζει ακόμα και τον χειμώνα. Η επιστημονική ονομασία του είναι Αντίρρινο το Μέγα και είναι είδος που καλλιεργείται από τον 15ο αιώνα. Το γνωστό σε όλους μας χαϊδευτικό του όνομα «σκυλάκι» οφείλεται στη χαρακτηριστική αντίδραση των λουλουδιών του όταν πιέζεις τον λαιμό τους. Φύεται στην περιοχή της Μεσογείου, από την Πορτογαλία και το Μαρόκο μέχρι την Τουρκία και τη Συρία. Πολύ συχνά αναπτύσσεται μέσα σε σχισμές και τοίχους, γεγονός που του προσδίδει… χαρακτήρα και επιπλέον ομορφιά.
Fun fact: Και ποιος δεν έπαιξε ως παιδί με τα λουλούδια του; Το «παιχνίδι» που δείχνουν οι μεγαλύτεροι στους μικρότερους κρατώντας το χρωματιστό λουλούδι και πιέζοντας τη βάση του προκειμένου να… ανοίξει το στόμα του και να… γαυγίσει συνεχίζει να περνάει από γενιά σε γενιά. Πριν από την ονομασία «σκυλάκι» το Αντίρρινο είχε ονόματα όπως στόμα λιονταριού, στόμα κουνελιού, κοκκαλιάρικο κουνέλι, μοσχαρίσιο ρύγχος, στόμα φρύνων, μπουλντόγκ και λιοντάρι.
ΠΡΑΓΜΑΤΑ
ΣΚΑΜΠΟ
Trivia: Αντικείμενο υψίστης χρησιμότητας μέσα σε ένα σπίτι, αφού οι τρόποι που μπορείς να το συμπεριλάβεις στην καθημερινότητά σου ποικίλλουν. Πρόκειται για κάθισμα χωρίς μπράτσο και πλάτη συνήθως μικρού μεγέθους του οποίου η προέλευση, σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς, μπορεί να αναζητηθεί στην αρχαία Ελλάδα, όταν ονομαζόταν οκλαδίας ή δίφρος και επρόκειτο για ένα ξύλινο σκαμνί με τέσσερα πόδια. Άλλοι υποστηρίζουν ότι εισήχθη από το Βυζάντιο και συγκεκριμένα από τη Βαράγγειο Φρουρά και έφτασε στην Ευρώπη μέσω των σκανδιναβικών στρατευμάτων και στην Αγγλία μέσω των Νορμανδών. Η λέξη σκαμπό όσο κι αν μορφολογικά έχει παραμείνει και στα ελληνικά με την γαλλική εκφορά της, ωστόσο προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό αρσενικό ουσιαστικό «σκίμπους» το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το ρήμα «σκίμπτομαι» (σκίμπτομαι πους) και το συνώνυμο «σκήπτω» που σημαίνει «στηρίζω, στερεώνω και ξαπλώνω. Η ανάγκη να στηρίζεις ή να ξαπλώνεις τα πόδια πάνω σε ένα μικρό έπιπλο δημιούργησε τη λέξη σκίμπους η οποία ταξίδεψε στους δυτικούς λατινογενείς πολιτισμούς και έγινε σκαμπό.
Fun fact: Στην… ψηλή μορφή του, το σκαμπό απαντάται σε μπαρ και μπιστρό και σου δίνει τη δυνατότητα να ακουμπάς τα οπίσθια προκειμένου να ξεκουράζεσαι αλλά και να έχεις μεγαλύτερη ευχέρεια στην κίνηση σε περίπτωση που επιθυμείς ξεσάλωμα και πάρε δώσε! Σε κάθε περίπτωση το μικρό αυτό έπιπλο σήμερα ποικίλλει σε μορφή και σχεδιασμό όπως και στον τρόπο χρήσης. Μπορεί να χρησιμεύσει τόσο ως σκαλάκι για να φτάσεις τα ψηλότερα σημεία του σπιτιού όσο και ως κάθισμα και στήριγμα για τα πόδια αλλά ουχί μόνο: για τα βιβλία, το λαπτοπ, τον δίσκο με το φαγητό, το μπολ με τα πατατάκια και τους ξηρούς καρπούς. Το σίγουρο είναι πως σε αυτή την κατηγορία είτε το χρησιμοποιήσετε ως σκαμνί είτε ως σκαμπό, τη δουλειά του θα την κάνει.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
ΣΕΙΣΜΟΛΟΓΟΣ
Trivia: Σεισμολόγος είναι ο επιστήμονας που καταγράφει και μελετάει τη σεισμική δραστηριότητα του εδάφους, ερευνώντας τα αίτια, τις επιπτώσεις και τα φαινόμενα που σχετίζονται με τους σεισμούς. Το επάγγελμα περιλαμβάνει τη συλλογή και ανάλυση γεωλογικών δεδομένων, την πρόβλεψη και την ενημέρωση του κοινού για τους σεισμούς και την έρευνα με σκοπό την ανάπτυξη μέτρων πρόληψης. Συνήθως, μετά από έναν σεισμό σπεύδουμε να ζητήσουμε από έναν σεισμολόγο να κάνει πρόβλεψη για το τι θα ακολουθήσει, όμως στην πραγματικότητα το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να εκτιμήσει την κατάσταση, καθώς δεν είναι εύκολο να γνωρίζουμε πώς θα συμπεριφερθούν οι τεκτονικές πλάκες. Ο επιστήμονας εδώ δουλεύει με στατιστικά δεδομένα που έχει στη διάθεσή του και σίγουρα δεν μπορεί να μιλά πάντα με σιγουριά για την εξέλιξη του φαινομένου. Αυτό κάνει την επιστήμη δύσκολη αλλά και ελκυστική, αφού ασχολείται ουσιαστικά με τις πιο αρχέγονες δυνάμεις της φύσης που κρύβονται κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη.
Fun fact: Το 1970 πολλοί ερευνητές υποστήριζαν ότι η επιστήμη της σεισμολογίας πλησιάζει στον ακριβή υπολογισμό του επόμενου σεισμού και το θεωρούσαν ένα από τα επαγγέλματα του μέλλοντος. Σήμερα λίγοι γνωρίζουν ένα άλλο κομμάτι της δουλειάς των σεισμολόγων, την ακουστική σεισμολογία. Αυτό το πεδίο περιλαμβάνει τη χρήση τεχνικών παρόμοιων με αυτές που χρησιμοποιούνται στη σεισμολογία για να μελετήσουν την εξάπλωση του ήχου στο υπέδαφος, ιδιαίτερα σε βυθισμένους παγετώνες, σε λίμνες ή στον ωκεανό. Μέσα από τη μελέτη των ηχητικών κυμάτων που διαδίδονται στο νερό ή στον πάγο, οι σεισμολόγοι μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τις γεωλογικές δομές του βυθού και τις κινήσεις των παγετώνων, δίνοντας μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του πλανήτη μας.
ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ
ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ
Trivia: Πόλη της Γαλλίας που ανήκει στην ευρύτερη περιοχή της Αλσατίας και είναι η πρωτεύουσα και κυριότερη πόλη του νομού Κάτω Ρήνου. Ο τοπικός πληθυσμός, οι Αλλεμάνοι, αποτελεί ένα μίγμα γαλλικών και γερμανικών στοιχείων, καθώς η περιοχή άλλαξε πολλές φορές χέρια ανάμεσα στις δύο μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης, τη Γερμανία και τη Γαλλία. Το Στρασβούργο αποτελεί φυσικό σταυροδρόμι λόγω της γεωγραφικής του θέσης, αφού δημιουργήθηκε από τους Ρωμαίους αρχικά ως στρατόπεδο του Αργεντοράτου το 12 π.Χ. Το 496 όταν ο βασιλιάς Χλωδοβίκος Α’ προσαρτά το στρατόπεδο ως τμήμα του Μεροβιγγειανού Βασιλείου, το όνομα της πόλης γίνεται Strateburgum, δηλαδή «Πόλη των σταυροδρομιών».
Fun fact: Σήμερα γνωρίζουμε το Στρασβούργο ως έδρα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρώπης, ωστόσο το παρελθόν της γνωστής συνοικίας της πόλης «Petite France» κρύβει ένα σκοτεινό μυστικό. Ενώ σήμερα αποτελεί μία από τις πιο γραφικές και τουριστικές περιοχές της πόλης, με τα υπέροχα κανάλια και τα πολύχρωμα ξύλινα σπίτια, το όνομά της προέρχεται από μία σκοτεινή περίοδο της ιστορίας της. Τον 16ο αιώνα, η περιοχή ήταν το κέντρο όπου βρισκόταν ένα νοσοκομείο που ειδικευόταν στη θεραπεία της σύφιλης. Η ασθένεια αυτή, που τότε αποκαλούνταν "γαλλική αρρώστια", ήταν ο λόγος που η περιοχή ονομάστηκε "Μικρή Γαλλία" ("Petite France") από τους Γερμανούς.
ΔΙΑΣΗΜΟΙ
ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ
Trivia: Ο Άρτουρ Σοπενχάουερ υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς φιλοσόφους του δυτικού πολιτισμού. Γεννημένος στην Πρωσία (στο Γκντανσκ) το 1788 και μεγαλωμένος μέσα στα όρια της πάλαι ποτέ κραταιάς Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας ήταν θαυμαστής της φιλοσοφίας του Πλάτωνα τον οποίο αποκαλούσε «θείο» και θεωρούσε τον εαυτό του συνεχιστή της σκέψης του Κάντ. Ωστόσο ο Σοπενχάουερ θεμελίωσε μια νέα φιλοσοφία, επίκεντρο της οποίας ήταν η βούληση. Στο σημαντικότερο έργο του, «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση», τόνισε τον ρόλο του κύριου κινήτρου της ανθρώπινης δράσης, το οποίο ονόμασε Βούληση. Η ανάλυση της Βούλησης τον οδήγησε στο συμπέρασμα ότι οι συναισθηματικές, οι σωματικές και οι σεξουαλικές επιθυμίες του ανθρώπου δεν μπορούν ποτέ να εκπληρωθούν ολοκληρωτικά. Ο Σοπενχάουερ, γνωστός για τον αθεϊστικό πεσιμισμό του και τη φιλοσοφική του διαύγεια, έδωσε επίσης όνομα σε μια δύναμη εντός του ανθρώπου, η οποία, όπως ο ίδιος διαισθανόταν, επικρατούσε σταθερά έναντι της λογικής και την όρισε ως μια ώθηση που ενυπάρχει στα ανθρώπινα όντα, αλλά και σε όλα τα πλάσματα, ώστε να παραμείνουν ζωντανά και να αναπαραχθούν: τη Βούληση του Ζην («Wille zum Leben»).
Fun fact: Ο Σοπενχάουερ εισήγαγε στη φιλοσοφία του μια αναλογία που ονόμασε «Δίλημμα του Σκαντζόχοιρου» (και ναι, αυτό μας συνδέει και με την κατηγορία ΖΩΑ αυτού του μήνα). Χρησιμοποίησε αυτόν τον όρο για να περιγράψει την πρόκληση της ανθρώπινης οικειότητας. Ο ίδιος ο φιλόσοφος αναφέρει στο έργο του «Πάρεργα και Παραλειπόμενα» του 1851 στο κεφάλαιο «Οι Σκαντζόχοιροι»: «Μια κρύα χειμωνιάτικη νύχτα, μια παρέα σκαντζόχοιροι στριμώχτηκαν κοντά για να ζεσταθούν και να μην ξεπαγιάσουν. Όμως με το που άρχισαν να αγκυλώνονται, πάλι απομακρύνθηκαν. Κάθε φορά λοιπόν που έπρεπε να ζεσταθούν, συνέβαινε το δεύτερο κακό· έτσι πήγαιναν πίσω από το ένα βάσανο στο άλλο, μέχρι που βρήκαν μεταξύ των δύο κακών μια λογική απόσταση, από την οποία μπορούσαν να τα αντικρίσουν. Κι αυτή την απόσταση την ονόμασαν ευγένεια και καλούς τρόπους». Ο νοών νοείτω…
ΦΑΓΗΤΑ
ΣΤΡΑΠΑΤΣΑΔΑ
Trivia: Ένα από τα πιο απλά και αγαπημένα ελληνικά πιάτα. Το όνομα «στραπατσάδα» προέρχεται από την ιταλική λέξη «strapazzare» που σημαίνει «κακομεταχειρίζομαι» ή «ανακατεύω με δύναμη». Αυτό περιγράφει πολύ εύστοχα τον τρόπο με τον οποίο χτυπιούνται τα αυγά και ανακατεύονται και με άλλα υλικά πριν μπουν στο τηγάνι. Θεωρείται κυρίως καλοκαιρινό φαγητό μια που τότε είναι η εποχή της ώριμης και ζουμερής ντομάτας, η οποία όταν προστίθεται στην στραπατσάδα της προσδίδει ιδιαίτερη νοστιμιά. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το πιάτο αυτό συνοδεύεται από τη φιλοσοφία «είναι ντομάτες με αυγά, όχι αυγά με ντομάτες»!
Fun fact: Υπάρχει μια… διαμάχη για το αν η στραπατσάδα είναι το ίδιο με τον καγιανά. Ενώ πολλοί τους θεωρούν όρους ταυτόσημους, ειδικά στην Πελοπόννησο όπου επικρατεί ο όρος "καγιανάς", κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο καγιανάς είναι πιο "εμπλουτισμένος" με άλλα υλικά, όπως κρεμμύδι, πιπεριές, ή και κρέας/αλλαντικά (π.χ., σύγκλινο). Η κλασική στραπατσάδα, από την άλλη, είναι πιο λιτή και εστιάζει αποκλειστικά στη γεύση της ντομάτας και του αυγού.
