Από την αρχαιότητα ακόμη, μεγάλοι πληθυσμοί άρχισαν να εγκαθίστανται γύρω από τα ποτάμια καθώς το νερό διασφάλιζε με ποικίλους τρόπους την ύπαρξη τροφής. Σύμφωνα με τον Caves και την Εγκυκλοπαίδεια της Πόλης, μια πόλη μπορεί να οριστεί ως ένας μόνιμος και πυκνοκατοικημένος τόπος με διοικητικά καθορισμένα όρια, του οποίου τα μέλη εργάζονται κυρίως για μη γεωργικά καθήκοντα. Ο ορισμός λοιπόν καθιστά σαφές ότι οι άξονες ύπαρξης των πόλεων είναι ο τόπος, η μονιμότητα και η συγκέντρωση πληθυσμού. Παρότι ιστορικά οι κάτοικοι των πόλεων δεν αποτελούσαν παρά ένα πολύ μικρό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, η βιομηχανική επανάσταση και οι δύο αιώνες εντατικής αστικοποίησης που ακολούθησαν, ανέτρεψαν εντελώς τα δεδομένα με αποτέλεσμα περισσότερο πλέον από το μισό του πληθυσμού της γης να ζει σε αστικά κέντρα. Κι ενώ στις τέχνες ο θαυμασμός των δημιουργών απέδιδε αρχικά τις πόλεις σαν υποβλητικά επιτεύγματα ακόμη και με τις όποιες σκοτεινές πλευρές τους, σύντομα έγιναν εμβλήματα μιας φουτουριστικής δυστοπίας.
Παρ’ όλα αυτά, για τους κατοίκους των πόλεων αλλά και για τους επισκέπτες τους, η «Πόλη» είναι μια προσωπική εμπειρία, καλή ή κακή, επιθυμητή ή ανεπιθύμητη, αλλά τις περισσότερες φορές, όπως συμβαίνει με κάθε τι αληθινό, είναι και τα δύο. Πολλές φορές ο κάτοικος της πόλης επιθυμεί να την εγκαταλείψει για την ύπαιθρο, και άλλες, δεν διανοείται άλλον από τον αστικό του βίο. Ο συνειδητός κάτοικος της πόλης, ο μύστης, αυτός που την αγαπά, τείνει να συνδέεται συναισθηματικά και με άλλες πόλεις που επισκέπτεται.
Πόσες φορές ο διαμένων στην πόλη δεν νιώθει σαν Ιωνάς, καθισμένος στα σωθικά της, που η πόλη τού επιτρέπει να εξερευνά, από την κόκκινη φωτεινή καρδιά της ως το σκοτεινό της υπογάστριο. Πόσες φορές κοιτώντας τα φωτισμένα παράθυρα άγνωστων σπιτιών δεν νιώθεις τη σύνδεση με τους παντελώς άγνωστούς σου ανθρώπους, που οι βίοι τους ξετυλίγονται παράλληλα μέσα στην ίδια πόλη. Πόσες φορές περπατώντας ανάμεσα σε άγνωστα πρόσωπα δεν έχουμε αναφωνήσει «μα για στάσου, αυτό το κορίτσι κάπου το ξέρω» ή ανακαλύπτοντας ένα σκιερό παγκάκι δεν σκεφτόμαστε «πρώτη φορά το ξαναβλέπω». Και εννοούμε ακριβώς αυτό. Σίγουρα το έχουμε ξαναδεί, περνάμε από κει κάθε μέρα, μα πρώτη φορά τού δίνουμε τη σημασία που πρέπει. Αχ αυτές οι πόλεις που μας ξεδιπλώνονται στην ομορφιά και την ασχήμια τους, που φτιάχνουν τις αναμνήσεις μας («παλιά εδώ ήταν ζαχαροπλαστείο»), που μας θυμίζουν περιόδους της ζωής μας με μυρωδιές, το Πάσχα οι Ιούδες της Αθήνας, ένα χιονισμένο Οκτώβριο το τηγανητό ψάρι του Ελσίνκι, οι σταθμοί των τρένων, οι στάσεις των λεωφορείων, τα χαρακωμένα μούτρα της πλατείας, των δρόμων τους… Οι πόλεις.
Στην Ιστορία των δύο πόλεων ο Ντίκενς με τις επιβλητικές περιγραφές του στήνει ένα είδος καθρέφτη ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πόλεις – πρωτεύουσες αυτοκρατοριών. Οι δύο πόλεις και η φυσική ομοιότητα των ανθρώπων διατρέχουν την αφήγηση, η μία τελώντας σε ηρεμία και η άλλη στη δίνη της Γαλλικής επανάστασης, αναδεικνύοντας το βασικό θέμα του, πως η Ιστορία μπορεί να συνθλίψει τον ανθρώπινο βίο. Ωστόσο αυτή η σχέση αντικατοπτρισμών αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα πρακτική για την απεικόνιση των πόλεων. Έναν τέτοιο καθρέφτη μπορεί κανείς να στήσει και ανάμεσα στην πραγματική και την εμπειρική πόλη. Ανάμεσα στο υπαρκτό και το βιωματικό. Και σ’ ένα τέτοιο πρίσμα να δει την Πόλη που ζει και την Πόλη που επισκέπτεται.
